Trong hơn một thập kỷ, Tập đoàn Alibaba (9988.HK) đã là ông vua thương mại điện tử không thể tranh cãi của Trung Quốc nhưng cuối cùng thì ngôi vương của họ đã có dấu hiệu tuột dốc, do một loạt các đối thủ cạnh tranh tích cực xâm nhập vào lĩnh vực này.
Alibaba và những sự sụt giảm
Tuần này, Alibaba thông báo họ đang tổ chức lại các hoạt động kinh doanh thương mại điện tử của mình thành hai đơn vị, một dành cho Trung Quốc và một ở nước ngoài.
Tại Trung Quốc, hai nền tảng chính của Alibaba – Tmall cho các thương hiệu và Taobao cho những người bán lẻ – xử lý hơn 1 nghìn tỷ đô la đơn đặt hàng mỗi năm.
Nhưng Alibaba đang chứng kiến sự tăng trưởng chậm hơn đáng kể trong doanh thu từ các nhà bán hàng, thường chiếm từ một phần ba đến một nửa tổng doanh thu của công ty. Con số này chỉ tăng 3% trong quý III, giảm so với mức tăng 20% của cùng kỳ năm ngoái.
Tháng trước, Alibaba cũng cắt giảm dự báo doanh thu hàng năm, trong khi tổng giá trị giao dịch (GMV) cho Ngày Độc thân, sự kiện mua sắm tiêu biểu của họ, năm nay chỉ tăng 8,5% – mức tăng thấp nhất từ trước đến giờ.
Những con số đáng thất vọng đó một phần là do những thay đổi về quy định, đồng thời tốc độ tăng trưởng kinh tế chậm hơn do đại dịch đã khiến người mua sắm không muốn chi nhiều tiền, nhưng họ cũng nhấn mạnh rằng sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt và thực tế là một số đối thủ đã bất ngờ giành lợi thế trước Alibaba trong các lĩnh vực phát triển nhanh nhất của thương mại điện tử Trung Quốc.
Các nhà phân tích chỉ ra rằng Douyin (công ty thuộc ByteDance) – một nhân tố mới – là lực lượng để đánh bại trong mảng thương mại điện tử phát trực tiếp (live-stream), trong khi Pinduoduo (PDD.O – niêm yết trên sàn Nasdaq) đã dẫn đầu ở khu vực nông thôn và phân khúc thương mại điện tử giá rẻ.
“Các nền tảng khác đang phát triển nhanh hơn Alibaba, có nghĩa là họ đang ăn bữa trưa của Alibaba”, Lu Zhenwang, Giám đốc điều hành của công ty tư vấn Wanqing Consultancy có trụ sở tại Thượng Hải cho biết.
Trong một cuộc trao đổi với Reuters, Alibaba cho biết họ luôn phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt. Alibaba cho biết thêm rằng họ cung cấp cho các nhà bán hàng một công cụ livestream mạnh mẽ trên Taobao Live, còn nền tảng Taobao Deals để mua hàng giảm giá và Taocaicai để mua hàng theo nhóm cộng đồng đã giành được thị phần ở các thị trường cấp thấp hơn.
Douyin đang tăng trưởng
Theo một nguồn tin, Douyin đang nhắm mục tiêu tăng GMV lên hơn 1 nghìn tỷ nhân dân tệ (155 tỷ USD) trong năm nay. Người chia sẻ tin này không được phép nói chuyện với truyền thông và từ chối để lộ danh tính. Con số này gấp hơn 6 lần so với con số 150 tỷ Nhân dân tệ mà Douyin đang trên đà kiếm được vào năm ngoái – một con số được các nguồn tin đưa ra vào tháng 11 năm 2020.
Douyin từ chối bình luận về hoạt động kinh doanh thương mại điện tử của mình.
Ứng dụng với hơn 600 triệu người dùng mỗi ngày này bắt đầu cho phép người bán mở gian hàng trên nền tảng của mình vào năm 2018. Năm nay, Douyin đã giúp các thương hiệu mở các gian hàng flagship dễ dàng hơn.
Yatsen (YSG.N), công ty mẹ của gã khổng lồ mỹ phẩm Trung Quốc Perfect Diary, có kế hoạch đầu tư nhiều hơn vào sự hiện diện của Douyin. Doanh số bán hàng của Perfect Diary trên Tmall, vốn chiếm khoảng 40% doanh thu của hãng mỹ phẩm này, đang giảm dần.
“Douyin, ngay bây giờ, đang trở thành một nhân tố rất quan trọng đối với sự phát triển của thương hiệu”, Giám đốc điều hành Huang Jinfeng nói trong cuộc trao đổi với các nhà phân tích vào tháng trước.
Theo công ty tư vấn Questmobile, người bán hàng bị thu hút bởi thời gian mà người dùng dành cho Douyin – trung bình 1.871 phút trong tháng 10, so với 350 phút trên Taobao.
Hơn nữa, trong khi người xem của Alibaba có xu hướng tập trung vào một vài ngôi sao livestream lớn nhất Trung Quốc – Li Jiaqi, được gọi là “Ông hoàng son môi” và Viya, một cựu ca sĩ, thì Douyin có thể thu hút một lượng lớn người livestream.
Pinduoduo: phân khúc giá rẻ đầy sức mạnh
Ở đầu kia của phổ thương mại điện tử là Pinduoduo. Nó phổ biến với người dùng ở nông thôn Trung Quốc nhờ mức giá thấp và mô hình mua hàng theo nhóm, khuyến khích người dùng chia sẻ giao dịch mua của họ trên các nền tảng nhắn tin để nhận được giá rẻ hơn.
GMV của Pinduoduo đã tăng 66% lên 1,67 nghìn tỷ nhân dân tệ (252 tỷ đô la Mỹ) vào năm 2020. Trong khi mức tăng trưởng GMV này của Pinduoduo thấp hơn 20% so với kế hoạch quý IV, theo Goldman Sachs, con số này vẫn sẽ cao hơn nhiều so với những kết quả gần đây của Alibaba.
Pinduoduo từ chối bình luận về vấn đề này.
Phân khúc thương mại điện tử cho người dùng ở nông thôn hướng tới con người nhiều hơn so với thương mại điện tử thông thường. Alibaba đã đi sau Pinduoduo nhiều năm trong việc hình thành mối quan hệ với những người bán hàng và nhà sản xuất quan trọng của địa phương.
Daphne Tuijn, đến từ công ty phân tích Chaoly (trụ sở tại Thượng Hải), cho biết: “Đối với những người tiêu dùng đã quen với Pinduoduo để mua hàng giá rẻ, họ khó có thể chuyển sang một nền tảng mới”.
“Alibaba cũng không thể tiếp thị lan truyền một cách hiệu quả như Pinduoduo, bị cản trở bởi việc không có quyền truy cập trực tiếp vào nền tảng nhắn tin như WeChat của Tencent Holdings”, Daphne nói thêm.
Sự đối đầu và những quy định
Alibaba đang cải tổ hoạt động kinh doanh thương mại điện tử của mình – việc tái cấu trúc vừa được công bố sau khi ra mắt Taobao Deals vào năm ngoái và đổi tên hai chợ cộng đồng thành Taocaicai vào tháng 9.
Mặc dù vậy, những thách thức của họ vẫn rất lớn và các nhà phân tích nghi ngờ việc Alibaba có thể quay ngược thời gian, trở lại thời điểm mà họ tăng trưởng nhanh nhất trong ngành thương mại điện tử Trung Quốc.
Douyin và Pinduoduo chỉ là 2 trong số ít nhất 10 đối thủ đã có tiếng tăm. JD.com vẫn là đối thủ gần nhất của Alibaba trong khi Meituan (3690.HK) và Baidu Inc (9988.HK), những gã khổng lồ trong lĩnh vực tìm kiếm và giao đồ ăn, đang mở rộng các dịch vụ thương mại điện tử của họ. Đồng thời, các công ty khởi nghiệp nhỏ hơn đang nhắm đến các phân khúc thích hợp như giày dép và đồ trang điểm.
Trong khi tác động của việc này khó có thể định lượng, Alibaba cũng đã bị tổn thương bởi một quy định buộc họ phải từ bỏ chính sách yêu cầu những người bán chỉ được thiết lập cửa hàng trên các nền tảng của Alibaba.
(1 đô la Mỹ = 6,3749 nhân dân tệ Trung Quốc)
Nguồn: Reuters
Babuki biên dịch & hiệu đính
Alibaba
pinduoduo
Thương mại điện tử