The Models of DX: Các mô hình chuyển đổi số của Startup

3. DX – Loại bỏ cấu trúc đa tầng và phân mảnh

Mô hình DX thứ 4 là mô hình Tổng hợp dữ liệu. Ở mô hình này, chúng ta chứng kiến sự thay đổi trong cách quản lý dữ liệu: từ việc các công ty – bên cung cấp dịch vụ quản lý dữ liệu người dùng của riêng mình, sang việc các công ty chia sẻ dữ liệu vào kho tập trung, để từ đó các bên tham gia có thể tối ưu hoá các cơ hội có được từ các dữ liệu, làm cơ sở cho các dịch vụ giá trị gia tăng của mình.

Ví dụ điển hình cho mô hình này có lẽ không thể không đề cập tới xu hướng ngân hàng mở (Open Banking), bằng việc áp dụng các công nghệ như giao diện lâp trình ứng dụng (Application Programming Interface- API) hay công cụ phát triển phần mềm (Software Development Kit- SDK) đã cho phép các bên thứ ba như các bên cung cấp dịch vụ kế toán, dịch vụ quản lý tài chính hay dịch vụ cho vay,.. truy cập vào dữ liệu hợp nhất, cùng tham gia vào việc tối ưu hoá và thương mại hoá dữ liệu đó.

Ngoài ra, các giải pháp SaaS (Software-as-a-Service: Phần mềm dạng dịch vụ) thường được biết đến nhiều là giải pháp giúp gia tăng hiệu quả năng suất hoạt động tổ chức, nhưng bản chất của SaaS không hẳn là vậy, mà SaaS thực sự giúp số hoá dữ liệu phân mảnh liên quan tới các hoạt động giao dịch hay hoạt động nội bộ tổ chức, từ đó tổng hợp các dữ liệu đã được số hoá đó ở một kho trung tâm thường qua công nghệ điên toán đám mây (Cloud), từ đó làm tăng hiệu suất và trải nghiệm sử dụng cho người dùng.

Ví dụ điển hình cho mô hình DX này không thể không đề cập tới Sharing Economy- Nền kinh tế chia sẻ, được sinh ra từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu (2008-2009), với sứ mệnh tối ưu hoá phân bổ nguồn lực giữa chỗ dư thừa và thiếu hụt tài nguyên, được áp dụng đa dạng các hình thức từ Vận tải, Tài chính, Hàng tiêu dùng, Không gian, Dịch vụ cá nhân và Dịch vụ chuyên nghiệp,…như các ví dụ trong hình bên dưới đây.

Một ví dụ cho startup đi theo mô hình DX này mà quỹ Genesia Ventures tôi đầu tư ở Việt Nam là Luxstay– nền tảng chia sẻ địa điểm lưu trú ngắn hạn. Trong xu hướng gia tăng Second Home (Ngôi nhà thứ hai sau nhà ở chính), là tài sản nhàn rỗi, nhằm mục đích đầu tư hoặc lưu trú trong một khoảng thời gian nhất định của chủ nhà và nhu cầu lưu trú ngắn hạn gia tăng giữa người đi du lịch hay công tác của khách thuê, Luxstay đã trở thành nền tảng kết nối giữa hai bên: chủ nhà và khách thuê, giúp phân bổ cung – cầu của tài sản “không gian” này một cách hiệu quả hơn.

6. DX – Cung cấp phần cứng đi kèm với phần mềm (SaaS plus a box)

Đây là mô hình định nghĩa lại việc xây dựng mối quan hệ gắn kết lâu dài với khách hàng, bắt đầu từ phần mềm. Trong trường hợp chỉ bán sản phẩm ở dạng phần cứng, mối quan hệ với khách hàng kết thúc trong một lần duy nhất tại thời điểm bán. Nhưng việc kết hợp bán cùng với phần mềm, do tính chất được liên tục cập nhật qua các phiên bản và khả năng nâng cao trải nghiệm sử dụng được cá nhân hoá do lưu trữ dữ liệu sử dụng của phần mềm, giúp duy trì giá trị sử dụng của phần cứng trong một thời gian dài.

Apple, công ty đã xây dựng lại giá trị tiện ích của điện thoại di động, máy nghe nhạc và đồng hồ kỹ thuật số bắt đầu từ iOS và App Store, là một ví dụ điển hình của loại hình này. Ngoài ra, Tesla cũng được coi là công ty phần mềm, bên cạnh việc hỗ trợ nâng cấp toàn bộ xe qua hệ thống cập nhật OTA (Over-The-Air), từ tháng 1/2019, Tesla lần đầu tiên giới thiệu một cửa hàng ứng dụng phần mềm, để chủ xe có thể mua dịch vụ thông qua App, giống như App Store của Apple.

Một ví dụ cho startup đi theo mô hình DX này mà quỹ Genesia Ventures tôi đầu tư ở Việt Nam là Manabie– Giải pháp giáo dục toàn diện kết hợp học trực tuyến (“phần mềm”) và học trung tâm (“phần cứng”) trải nghiệm cho học sinh K-12 ( Hệ thống giáo dục từ mẫu giáo đến lớp 12), hiện nay tập trung vào đối tượng học sinh trung học phổ thông. Bằng việc số hoá các trải nghiệm học tập trên nền tảng Manabie Online và tối đa hoá các điểm chạm (touch points) với người học ở tất cả các mạng lưới Trung tâm học trải nghiệm Manabie Hub vật lý, đã giúp Manabie duy trì được mối quan hệ liên tục lâu dài và bền vững hơn với người học.

Mô hình DX thứ 7 là mô hình “Bán tự động”. Trong bối cảnh thiếu hụt lao động, đặc biệt là nhân lực chất lượng cao của các ngành, đi kèm với sự phát triển và chuyển giao công nghệ đã là yếu tố kích hoạt nên sự kết hợp linh hoạt công nghệ và thủ công hay gọi là bán tự động vào các chu trình công việc. Cụ thể với những chu trình mà máy móc công nghệ có thể làm tốt, thay thế con người thì sẽ được tự động hoá, còn những chu trình mà con người có thể phát huy tối đa năng lực không thể thay thế được (như sự sáng tạo, kiểm tra chi tiết chất lượng sản phẩm cuối, chăm sóc khách hàng..) thì sẽ tiếp tục được sử dụng. Do đó, các quy trình vốn phức tạp sẽ được vận hành trơn tru, với hiệu suất tối ưu, khi hiểu rõ những ưu và nhược điểm của công nghệ kĩ thuật và sự can thiệp “thủ công” của con người.

Một ví dụ cho startup đi theo mô hình DX này mà quỹ Genesia Ventures tôi đầu tư ở Việt Nam là Homedy- nền tảng giao dịch bất động sản. Với tính đặc trưng của ngành này là, việc mua hoặc thuê nhà mang giá trị giao dịch cao, tần suất ít (mua nhà có thể một đời người một hoặc vài lần), nên khách hàng có sự thận trọng và cần nhiều thời gian đưa ra quyết định cần có sự can thiệp lớn của bộ phận chăm sóc khách hàng. Vậy nên việc tự động hoá hoàn toàn các chu trình: từ tìm nhà tới ra quyết định và làm thủ tục mua/thuê bằng công nghệ không phải là sự lựa chọn hợp lý trong việc giải quyết vấn đề của ngành bất động sản. Vì vậy Homedy đã áp dụng công nghệ nền tảng vào chu trình đầu tiên của việc tìm nhà đó là cung cấp thông tin đầy đủ, minh bạch cho người tìm mua/thuê, và tự động hoá kết nối họ với các chuyên gia môi giới. Rồi từ đó, các chuyên gia sẽ làm việc trực tiếp với khách hàng để hỗ trợ việc ra quyết định mua/thuê nhà.

8. DX – Hiểu khách hàng trước sản xuất

Mô hình DX thứ 8 là mô hình DX- Hiểu khách hàng trước khi sản xuất. Đây là mô hình đảo ngược quy trình sản xuất và bán hàng truyền thống, đó là tạo ra chu trình đi từ việc “phân phối ảo” (tiếp thị trước) tới khách hàng mục tiêu để hiểu rõ nhu cầu và thị hiếu của họ, từ đó sẽ bắt đầu vào việc lên kế hoạch sản xuất các sản phẩm có thể bán được.

Mô hình kinh doanh Gọi vốn cộng đồng (Crowdfunding) là một trong những ví dụ tiêu biểu cho mô hình DX thứ 8 này. Bằng việc chia sẻ thông tin sản phẩm dự kiến sản xuất lên trên nền tảng gọi vốn cộng đồng, một mặt để gọi vốn cho chi phí sản xuất, mặt khác là nhận được sự chú ý từ đó là các đơn hàng mua từ khách hàng. Đây là thông tin vô cùng quan trọng để kiểm tra xem sản phẩm đó có phải là sản phẩm đáp ứng được nhu cầu của khách hàng hay không. Ví dụ, sản phẩm xe đạp Superstrata của anh Sony Vũ được in 3D bằng vật liệu carbon fiber , vừa qua đã thông qua chiến dịch huy động vốn cộng đồng. Chỉ tính trên trang Indiegogo, tại thời điểm của bài viết này, xe đạp Superstrata đã thu hút ủng hộ từ 4,457 khách hàng, với giá trị đơn đặt hàng gần 7 triệu USD. Giờ đây, điều mà đội ngũ của Superstrata cần phải làm đó là tập trung vào chuẩn bị công đoạn sản xuất dựa theo những đơn hàng đặt trước này, qua đó sẽ giảm được lượng hàng tồn kho hay tổn thất do không bán được.

Một ví dụ khác, không phải là với sản phẩm phần cứng Hardware, mà quỹ Genesia Ventures tôi đầu tư ở Việt Nam là Manabie- startup công nghệ giáo dục, tự sản xuất nội dung học chuẩn chất lượng cao tới các em học sinh. Thông qua nền tảng số là ứng dụng học tập Manabie Online, startup này nắm bắt được khả năng và thói quen học tập của từng học viên, để từ đó sản xuất và đề xuất những nội dung học tập phù hợp nhất mang lại hiệu quả học tập cao cho các học viên của Manabie.

9. DX – SaaS cung cấp giải pháp chuyên môn

Mô hình DX thứ 9 là mô hình SaaS cung cấp giải pháp chuyên môn. Đặc điểm của mô hình này là tập trung vào một hay một vài nghiệp vụ chuyên môn cao để giải quyết hiệu quả các bài toán trong các nghiệp vụ đó, thông qua giải pháp SaaS (Software as a service: Phần mềm dạng dịch vụ). Ví dụ như: nghiệp vụ kế toán, nghiệp vụ quản lý chu trình sản xuất, giải pháp quản lý đơn hàng ngành F&B,…Ở đây, SaaS mang lại lợi thế lớn cho người dùng có thể được hưởng giá trị gia tăng như tối ưu hoá nghiệp vụ, bên cạnh lợi ích về cắt giảm chi phí. Bản chất của sản phẩm SaaS là khách hàng càng sử dụng, càng tạo ra sự ra tăng về dữ liệu sử dụng, từ đó hiệu quả mạng lưới (Network Effect) được phát huy, ở đó càng nhiều dữ liệu gia tăng, càng nhiều lợi ích dành cho người sử dụng.

Một ví dụ cho startup đi theo mô hình DX này mà quỹ Genesia Ventures tôi đầu tư ở Việt Nam là Kamereo – phần mềm mua/bán thực phẩm sỉ cho các doanh nghiệp F&B. Phần mềm SaaS của Kamereo không chỉ giúp cho các nhà hàng (bên mua) và nhà cung cấp (bên bán) tiết kiệm chi phí tìm mua/bán thực phẩm sỉ, mà còn hỗ trợ quản lý hiệu quả các đơn hàng, hàng tồn kho và từ đó hỗ trợ khả năng dự đoán nhu cầu mua/bán của các đối tác tham gia.

Nguồn: Zunzunstartups