Ra mắt một doanh nghiệp mới — cho dù đó là một startup công nghệ, một doanh nghiệp nhỏ hay một sáng kiến trong một tập đoàn lớn — luôn là một đề xuất có thể thành công hoặc thất bại. Theo công thức hàng thập kỷ, bạn viết một kế hoạch kinh doanh, “pitch” cho các nhà đầu tư, tập hợp một đội ngũ, giới thiệu một sản phẩm và bắt đầu bán hàng hết sức có thể. Và ở đâu đó trong chuỗi hoạt động này, bạn có thể sẽ phải chịu một thất bại nghiêm trọng. Theo một nghiên cứu của trường Kinh doanh Harvard cho thấy tỷ lệ các startup thất bại lên tới 75%.
Nhưng gần đây, một cách thức có thể làm cho quá trình thành lập công ty ít rủi ro hơn, được gọi là “khởi nghiệp tinh gọn” (lean startup). Cách thức này coi trọng thử nghiệm hơn là việc lập kế hoạch tỉ mỉ, phản hồi của khách hàng hơn là dựa trên trực giác và thiết kế lặp đi lặp lại hơn là quá trình phát triển “thiết kế lớn từ trước” theo cách thức truyền thống.
Sai lầm của kế hoạch kinh doanh hoàn hảo
Theo cách hiểu thông thường, điều đầu tiên mà mọi nhà sáng lập phải làm là lập một kế hoạch kinh doanh — một tài liệu tĩnh mô tả quy mô của một cơ hội, vấn đề cần được giải quyết và giải pháp mà doanh nghiệp mới sẽ cung cấp. Thông thường, nó bao gồm dự báo 5 năm về doanh thu, lợi nhuận và dòng tiền. Kế hoạch kinh doanh về cơ bản là một bài tập nghiên cứu được viết trước khi một doanh nhân bắt đầu xây dựng một sản phẩm. Giả định là bạn có thể tìm ra trước hầu hết những điều chưa biết của một doanh nghiệp, trước khi bạn gọi vốn đầu tư và thực sự thực hiện ý tưởng.
Một khi một doanh nhân có một bản kế hoạch kinh doanh thuyết phục, gọi vốn đầu tư thành công từ các nhà đầu tư, họ bắt đầu phát triển sản phẩm theo một cách thức tương tự. Các nhà phát triển bỏ ra hàng nghìn giờ làm việc để cho sản phẩm sẵn sàng ra mắt, với rất ít ý kiến đóng góp của khách hàng. Chỉ sau khi xây dựng và tung ra sản phẩm, doanh nghiệp mới nhận được phản hồi đáng kể từ khách hàng — khi đội ngũ bán hàng cố gắng bán sản phẩm đó. Và thường xuyên, sau nhiều tháng hoặc thậm chí nhiều năm phát triển, các doanh nhân học được theo một cách khó nhọc rằng khách hàng không cần hoặc không muốn hầu hết các tính năng của sản phẩm.
Một trong những điểm khác biệt quan trọng là trong khi các công ty hiện tại triển khai một mô hình kinh doanh, thì các startup lại tìm kiếm một mô hình kinh doanh. Sự khác biệt này là trọng tâm của cách tiếp cận khởi nghiệp tinh gọn. Nó định hình định nghĩa tinh gọn về một startup: một tổ chức tạm thời được thiết kế để tìm kiếm một mô hình kinh doanh có thể lặp lại và có thể mở rộng.
Phương pháp khởi nghiệp tinh gọn có 3 nguyên tắc chính
Đầu tiên, thay vì tham gia vào việc lập kế hoạch và nghiên cứu hàng tháng trời, các doanh nhân chấp nhận rằng tất cả những gì họ có vào ngày đầu tiên là một loạt các giả thuyết chưa được kiểm chứng — về cơ bản, đó là những dự đoán tốt. Vì vậy, thay vì viết một bản kế hoạch kinh doanh phức tạp, những người sáng lập tóm tắt các giả thuyết của họ trong một “framework” được gọi là “business model canvas” (mô hình kinh doanh Canvas). Về cơ bản, đây là sơ đồ về cách thức một công ty tạo ra giá trị cho bản thân và khách hàng.
Thứ hai, các công ty khởi nghiệp tinh gọn sử dụng cách tiếp cận “get out of building” (đi ra thị trường), được gọi là phát triển khách hàng để kiểm tra các giả thuyết của họ. Họ đi ra ngoài và hỏi người dùng tiềm năng, người mua và đối tác để có phản hồi về tất cả các yếu tố của mô hình kinh doanh, bao gồm tính năng sản phẩm, giá cả, kênh phân phối và chiến lược thu hút khách hàng phù hợp.
Trọng tâm là sự nhanh nhẹn và tốc độ: Các startup mới nhanh chóng xây dựng các sản phẩm khả thi tối thiểu (minimum viable product – MVP) và ngay lập tức thu hút phản hồi của khách hàng. Sau đó, sử dụng ý kiến đóng góp của khách hàng để sửa đổi các giả định của mình, các startup bắt đầu lại chu trình, thử nghiệm các dịch vụ được thiết kế lại và thực hiện các điều chỉnh nhỏ hơn nữa (lặp lại) hoặc các điều chỉnh quan trọng hơn (pivots).
Thứ ba, các công ty khởi nghiệp tinh gọn triển khai một thứ gọi là phát triển “agile” (linh hoạt), bắt nguồn từ ngành công nghiệp phần mềm. Phát triển “agile” đi song hành với phát triển khách hàng. Không giống như các chu kỳ phát triển sản phẩm kéo dài hàng năm điển hình mà giả định trước kiến thức về các vấn đề và nhu cầu sản phẩm của khách hàng, phát triển “agile” loại bỏ thời gian và nguồn lực lãng phí bằng cách phát triển sản phẩm theo từng bước và cải thiện dần. Đó là quá trình mà các startup tạo ra những MVP để thử nghiệm.
Khi Jorge Heraud và Lee Redden bắt đầu Blue River Technology, họ có tầm nhìn về việc chế tạo máy cắt cỏ bằng robot cho các không gian thương mại. Sau khi nói chuyện với hơn 100 khách hàng trong 10 tuần, họ biết được mục tiêu khách hàng ban đầu của mình – các sân gôn – không coi trọng giải pháp của họ. Nhưng sau đó, họ bắt đầu nói chuyện với nông dân và nhận thấy nhu cầu rất lớn về một phương pháp tự động diệt cỏ dại mà không cần hóa chất.
Việc đáp ứng nhu cầu này trở thành trọng tâm của sản phẩm mới của họ, và trong vòng 10 tuần, Blue River đã chế tạo và thử nghiệm một sản phẩm thử nghiệm. Chín tháng sau, startup đã thu được hơn 3 triệu đô la trong vòng gọi vốn từ quỹ đầu tư mạo hiểm. Nhóm nghiên cứu dự kiến sẽ có một sản phẩm thương mại chỉ chín tháng sau đó.
Tạo ra một nền kinh tế khởi nghiệp, dựa trên đổi mới
Sử dụng các phương pháp tinh gọn trong các startup sẽ ít thất bại hơn so với sử dụng các phương pháp truyền thống.
Hạn chế của các phương pháp truyền thống
Tỷ lệ thất bại khi startup thấp hơn có thể tác động lớn tới nền kinh tế. Ngày nay, các áp lực của sự gián đoạn (disruption), toàn cầu hóa và quy định hóa đang tác động lên nền kinh tế của mọi quốc gia. Các ngành công nghiệp hiện có đang trong quá trình giảm bớt việc làm nhanh chóng, nhiều công việc trong số đó sẽ mất đi. Tăng trưởng việc làm trong thế kỷ 21 sẽ phải đến từ các startup mới, vì vậy tất cả chúng ta đều có lợi ích trong việc thúc đẩy một môi trường giúp họ, phát triển và thuê nhiều lao động hơn. Việc tạo ra một nền kinh tế đổi mới được thúc đẩy bởi sự mở rộng nhanh chóng của các startup chưa bao giờ cấp thiết hơn thế.
Trước đây, bên cạnh tỷ lệ thất bại, sự tăng trưởng về số lượng startup bị hạn chế bởi 5 yếu tố:
- Chi phí cao để có được khách hàng đầu tiên và chi phí nhận ra sản phẩm sai (không phù hợp) thậm chí còn cao hơn.
- Chu kỳ phát triển công nghệ dài.
- Số lượng hạn chế những người chịu được rủi ro khi thành lập startup hoặc làm việc tại một startup.
- Cấu trúc của ngành công nghiệp đầu tư mạo hiểm: không có nhiều quỹ đầu tư và mỗi quỹ đầu tư cần đầu tư số tiền lớn vào một số ít startup để có cơ hội thu được lợi nhuận đáng kể.
- Sự tập trung của kiến thức chuyên môn thực sự về cách thức xây dựng các startup chỉ ở một số khu vực, ví dụ Silicon Valley,…
Lợi ích của khởi nghiệp tinh gọn
Phương pháp tiếp cận tinh gọn làm giảm hai hạn chế đầu tiên bằng cách giúp các startup mới tung ra các sản phẩm mà khách hàng thực sự muốn, nhanh hơn và rẻ hơn nhiều so với phương pháp truyền thống và thứ ba bằng cách giúp các startup ít rủi ro hơn. Và nó đã xuất hiện vào thời điểm mà các xu hướng kinh doanh và công nghệ khác cũng đang phá vỡ các rào cản đối với sự hình thành của startup. Sự kết hợp của tất cả các áp lực (force) này đang làm thay đổi bối cảnh kinh doanh.
Ngày nay phần mềm mã nguồn mở, như GitHub và các dịch vụ đám mây, chẳng hạn như Amazon Web Services (AWS), đã làm giảm chi phí phát triển phần mềm từ hàng triệu đô la xuống còn hàng nghìn đô la. Các startup phần cứng không còn phải xây dựng các nhà máy của riêng mình nữa, vì rất dễ tiếp cận các nhà sản xuất ở nước ngoài. Thật vậy, việc các startup trẻ áp dụng phương pháp khởi nghiệp tinh gọn trở nên khá phổ biến, cung cấp các sản phẩm phần mềm chỉ đơn giản là “bit” (nhỏ gọn) được phân phối qua web hoặc gia công phần cứng tại Trung Quốc trong vòng vài tuần sau khi ý tưởng được hình thành.
Hãy xem xét Roominate, một startup được thiết kế để truyền cảm hứng cho sự tự tin và hứng thú của nữ giới đối với khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học. Khi những người sáng lập đã hoàn thành thử nghiệm và lặp lại thiết kế của bộ nhà búp bê có dây, họ đã gửi các thông số kỹ thuật cho một nhà sản xuất gia công ở Trung Quốc. Ba tuần sau, những sản phẩm đầu tiên đã đến tay khách hàng.
Các phương pháp khởi nghiệp tinh gọn không chỉ dành cho các startup công nghệ non trẻ. Các công ty lớn, chẳng hạn như GE và Intuit, đã bắt đầu áp dụng chúng.
Một xu hướng quan trọng khác là phi tập trung hóa khả năng tiếp cận tài chính. Đầu tư mạo hiểm từng là một “câu lạc bộ” ở phạm vi hẹp của các công ty tập trung gần Thung lũng Silicon, Boston và New York. Trong hệ sinh thái khởi nghiệp ngày nay, các quỹ siêu thiên thần mới, nhỏ hơn quỹ VC hàng trăm triệu đô la truyền thống, có thể thực hiện các khoản đầu tư ở giai đoạn đầu. Trên toàn thế giới, hàng trăm quỹ tăng tốc khởi nghiệp (accelerator) như Y Combinator và TechStars, đã bắt đầu chính thức hóa các khoản đầu tư hạt giống. Và các trang web cung cấp dịch vụ gọi vốn cộng đồng như Kickstarter cung cấp một cách thức khác, dân chủ hơn để hỗ trợ vốn cho các startup.
Sự sẵn có thông tin một cách tức thời cũng là một lợi thế cho các dự án mới ngày nay. Trước khi có Internet, những người sáng lập công ty mới chỉ nhận được lời khuyên một cách thường xuyên khi họ có thể uống cafe với các nhà đầu tư hoặc doanh nhân có kinh nghiệm. Ngày nay, thách thức lớn nhất là phân loại vô số lời khuyên khởi nghiệp mà họ nhận được. Cách thức tiếp cận tinh gọn cung cấp một “framework” giúp bạn phân biệt lời khuyên tốt và lời khuyên không phù hợp.
Một chiến lược mới cho tập đoàn trong thế kỷ 21
Rõ ràng là cách thức khởi nghiệp tinh gọn không chỉ dành cho các dự án công nghệ non trẻ.
Các công ty / tập đoàn đã dành 20 năm qua để tăng hiệu quả bằng cách giảm chi phí. Nhưng chỉ tập trung vào việc cải thiện các mô hình kinh doanh hiện tại là không đủ nữa. Hầu hết mọi công ty lớn đều hiểu rằng họ cũng cần phải đối phó với các mối đe dọa ngày càng gia tăng từ bên ngoài bằng cách liên tục đổi mới. Để đảm bảo sự tồn tại và phát triển của mình, các tập đoàn cần tiếp tục phát minh ra các mô hình kinh doanh mới. Thử thách này đòi hỏi cơ cấu tổ chức và kỹ năng hoàn toàn mới.
Trong nhiều năm, các chuyên gia quản lý như Clayton Christensen, Rita McGrath, Vijay Govindarajan, Henry Chesbrough, Ian MacMillan, Alexander Osterwalder và Eric von Hippel đã nâng cao tư duy về cách các công ty lớn có thể cải thiện quy trình đổi mới của họ. Tuy nhiên, trong những năm qua, chúng ta đã thấy các công ty lớn, bao gồm General Electric, Qualcomm và Intuit, bắt đầu áp dụng phương pháp khởi nghiệp tinh gọn.
Chẳng hạn, bộ phận Lưu trữ năng lượng của GE đang sử dụng phương pháp này để chuyển đổi cách thức đổi mới. Vào năm 2010, Prescott Logan, tổng giám đốc của bộ phận, nhận ra rằng một loại pin mới do đơn vị phát triển có khả năng phá vỡ (disrupt) ngành công nghiệp. Thay vì chuẩn bị xây dựng nhà máy, mở rộng quy mô sản xuất và tung ra sản phẩm mới (cuối cùng được đặt tên là Durathon) như một phần mở rộng sản phẩm truyền thống, Logan đã áp dụng các kỹ thuật tinh gọn.
Anh bắt đầu tìm kiếm một mô hình kinh doanh và tham gia vào việc khám phá nhu cầu của khách hàng. Anh và nhóm của mình đã gặp gỡ trực tiếp hàng chục khách hàng tiềm năng toàn cầu để khám phá các thị trường mới tiềm năng và ứng dụng của nó. Đây không phải là cuộc gọi bán hàng: Các thành viên trong nhóm đã bỏ lại các slides PowerPoint ở phía sau mà thay vào đó lắng nghe các vấn đề và sự thất vọng của khách hàng với hiện trạng pin hiện tại. Họ đào sâu để tìm hiểu cách thức khách hàng mua pin công nghiệp, tần suất sử dụng và điều kiện hoạt động của pin.
Với phản hồi này, họ đã thực hiện một sự thay đổi lớn trong trọng tâm khách hàng của mình. Họ đã loại bỏ một trong những phân khúc mục tiêu ban đầu là trung tâm dữ liệu và phát hiện ra một tiện ích mới. Ngoài ra, họ còn thu hẹp phân khúc khách hàng rộng lớn là “viễn thông” sang các nhà cung cấp điện thoại di động ở các nước đang phát triển có mạng lưới điện không đáng tin cậy. Cuối cùng, GE đã đầu tư 100 triệu USD để xây dựng một cơ sở sản xuất pin đẳng cấp thế giới ở Schenectady, New York, cơ sở này đã khai trương vào năm 2012. Theo báo chí, nhu cầu đối với loại pin mới cao đến mức GE đang phải chạy một lượng đơn đặt hàng tồn đọng.
100 năm đầu tiên của giáo dục quản lý tập trung vào việc xây dựng các chiến lược và công cụ để có thể chính thức hóa việc thực thi và hiệu quả cho các lĩnh vực kinh doanh / công ty hiện tại. Giờ đây, đã có bộ công cụ đầu tiên để tìm kiếm các mô hình kinh doanh mới khi triển khai các dự án khởi nghiệp. Nó cũng xảy ra đúng lúc để giúp các công ty hiện tại đối phó với các áp lực của sự gián đoạn liên tục.
Trong thế kỷ 21, những áp lực này sẽ khiến mọi người trong mọi loại hình tổ chức – khởi nghiệp, doanh nghiệp nhỏ, tập đoàn và chính phủ – cảm thấy áp lực của sự thay đổi nhanh chóng. Phương pháp tiếp cận khởi nghiệp tinh gọn sẽ giúp họ đáp ứng trực tiếp, đổi mới nhanh chóng và chuyển đổi hoạt động kinh doanh.
Source: HBR
Babuki lược dịch và hiệu đính
khởi nghiệp
Khởi nghiệp tinh gọn