Bối cảnh đầu tư tại Việt Nam từ các quỹ mạo hiểm (VC) đã chứng kiến một loạt các thương vụ giá trị lớn vào năm 2021, với thương vụ rót vốn mới nhất được ứng dụng thanh toán MoMo công bố vào tháng 12.
Momo đã huy động được 200 triệu USD trong vòng Series E do ngân hàng Nhật Bản Mizuho dẫn đầu, đánh dấu lần gọi vốn thứ hai trong năm nay.
Vào tháng 1, MoMo đã huy động vốn vòng Series D do nhà đầu tư Goodwater Capital ở Thung lũng Silicon và nhà đầu tư hiện tại Warburg Pincus đồng dẫn đầu. Mặc dù số tiền đầu tư không được tiết lộ vào thời điểm đó, nhưng ước tính là khoảng 100 triệu đô la.
Điều thú vị là MoMo không phải là đơn vị duy nhất có được nguồn vốn lớn trong nước trong năm nay. Trước khi khoản đầu tư mới nhất được công bố, các quỹ tư nhân (PE) và quỹ mạo hiểm (VC) đã bơm hơn 1,9 tỷ USD vào các công ty công nghệ Việt Nam vào năm 2021, theo dữ liệu do DealStreetAsia tổng hợp. Năm 2020, tổng số tiền đầu tư là 382 triệu USD.
Sau khi dành một năm để thích nghi với những thay đổi do đại dịch COVID-19 mang lại, nhiều công ty khởi nghiệp đang chuyển từ chế độ sinh tồn sang chế độ phát triển mạnh. Những doanh nghiệp sống sót qua thời kỳ biến động nhất hiện đang lấy lại động lực để phát triển.
Chắc chắn, hoạt động gây quỹ bắt đầu có động lực trong nước chủ yếu trong nửa cuối năm – đặc biệt là các thương vụ lớn.
Lấy ví dụ quý 4 năm 2021, những doanh nghiệp đã huy động vốn trong giai đoạn này bao gồm gã khổng lồ thương mại điện tử Tiki (258 triệu USD), nhà phát triển trò chơi Sky Mavis (152 triệu USD), công ty khởi nghiệp proptech Homebase (30 triệu USD), trung tâm trò chơi dựa trên blockchain Whydah (25 triệu USD).
Trước đó, vào tháng 7, VNLIFE Corporation, công ty mẹ của kỳ lân thanh toán VNPAY đã huy động được hơn 250 triệu USD trong vòng gọi vốn Series B do General Atlantic và Dragoneer Investment Group dẫn đầu, cũng có sự tham gia của PayPal Ventures và EDBI, chi nhánh đầu tư doanh nghiệp của Ban Phát triển Kinh tế Singapore.
Nhà cung cấp dịch vụ B2B KiotViet đã huy động được 45 triệu USD trong vòng gọi vốn Series B từ quỹ tư nhân toàn cầu KKR, với sự tham gia của nhà đầu tư hiện tại Jungle Ventures. Trong khi đó, công ty khởi nghiệp proptech Homebase có trụ sở tại Hồ Chí Minh đã huy động được 30 triệu USD vốn chủ sở hữu và nợ từ một nhóm các nhà đầu tư nước ngoài bao gồm Y Combinator, Partech Partners, Goodwater Capital.
Hầu hết các thương vụ lớn này đều có sự tham gia của các quỹ tư nhân, những quỹ hiện đang ngày càng thâm nhập vào không gian đầu tư mạo hiểm khi hệ sinh thái công nghệ của Việt Nam trưởng thành hơn.
Các khoản đầu tư lớn vào công nghệ từ các quỹ tư nhân PE
“Với việc công nghệ nhanh chóng trở thành một phần quan trọng của tăng trưởng kinh doanh, các quỹ PE sẵn sàng xem xét các công ty khởi nghiệp công nghệ ở giai đoạn đầu để tiếp cận có ý nghĩa hơn trong đầu tư công nghệ”, Vy Le, Co-founder & General Partner tại Do Ventures, nói với DealStreetAsia.
Bà tin rằng các công ty dựa trên công nghệ sẽ vẫn là ưu tiên của các quỹ PE trong vài năm tới.
“Trước COVID, thị trường mà các nhà đầu tư PE theo đuổi ít rủi ro hơn, nhưng trong COVID, thị trường này bị đe dọa nhiều hơn. Vì vậy, không có gì ngạc nhiên khi họ đã chuyển sang đầu tư nhiều hơn vào không gian công nghệ với lợi tức đầu tư đủ cao và cân bằng rủi ro và lợi nhuận tốt hơn so với thị trường PE”, bà Lê Hàn Tuệ Lâm, Giám đốc quỹ Nextrans của Hàn Quốc cho biết.
Các nhà đầu tư lạc quan về B2B
Các công ty khởi nghiệp công nghệ B2B đã chứng kiến sự gia tăng đầu tư từ VC trong năm nay. Các công ty này cung cấp giải pháp số hóa cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ hướng tới người tiêu dùng.
Khoản đầu tư của gã khổng lồ PE toàn cầu KKR vào KiotViet, công ty cung cấp giải pháp POS dựa trên đám mây cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ, là một trường hợp điển hình.
“Cột mốc quan trọng này phản ánh cam kết của chúng tôi trong việc cung cấp cho các công ty công nghệ tăng trưởng cao – bao gồm cả những công ty ở giai đoạn trước đó – nguồn vốn dài hạn và sự hỗ trợ giá trị gia tăng”, Ashish Shastry, Co-Head của Asia Pacific Private Equity và Trưởng khu vực Đông Nam Á của quỹ KKR cho biết.
Sự hấp dẫn của B2B nằm ở chỗ việc thu hút khách hàng bền vững hơn rất nhiều so với B2C, mô hình mà hoạt động marketing nhanh chóng trở nên rất tốn kém. Việt Nam có một nền kinh tế đang phát triển nhanh với nhiều cơ hội để hiện đại hóa và tối ưu hóa cơ sở hạ tầng hiện tại, đặc biệt là trong lĩnh vực phân phối và hậu cần, theo Will Klippgen, Managing Partner của Cocoon Capital.
“Là một quỹ tập trung vào B2B, chúng tôi tin rằng các công ty khởi nghiệp sẵn sàng xác định và giải quyết các vấn đề kinh doanh quan trọng, đưa toàn bộ nền kinh tế phát triển. Ngoài ra, đây có thể là một phần của sự phát triển tự nhiên nhưng được thúc đẩy nhanh hơn của dòng vốn đầu tư. Khi chúng ta thấy hệ sinh thái B2C trưởng thành hơn, các nhà đầu tư hiện đang hướng tới làn sóng tăng trưởng tiếp theo: lĩnh vực B2B”, ông nói.
Năm 2021, các công ty khởi nghiệp công nghệ B2B của Việt Nam chiếm 15 thương vụ, theo dữ liệu do DealStreetAsia tổng hợp, so với khoảng 7 trong năm 2020 và gần 10 trong cả năm 2019, trước khi bùng phát COVID-19.
Theo báo cáo của Golden Gate Ventures, các dịch vụ phần mềm B2B, thương mại xã hội, fintech và medtech là những xu hướng lớn tiếp theo cần chú ý ở Đông Nam Á. Báo cáo cho biết các công ty khởi nghiệp B2B và B2B2C trong khu vực dự kiến sẽ huy động được hơn 1 tỷ USD vào năm 2023, tăng từ con số dự kiến là 605 triệu USD trong năm nay.
“Nhiều tổ chức có thể sẽ tiếp tục chuyển sang lĩnh vực kỹ thuật số để được hỗ trợ ngay cả khi đại dịch kết thúc, điều này khiến B2B SaaS trở thành lĩnh vực sinh lợi cho các nhà đầu tư trong vài năm tới”, bà Vy Le nói thêm.
Blockchain đang nổi lên
Sau thành công của Sky Mavis, một số nhà phát triển game dựa trên blockchain gọi vốn đầu tư vào lĩnh vực tiền điện tử non trẻ mà đầy sôi động này.
Các nhà đầu tư cho mảng này có thể kể đến Alpha Moon Capital, Mei Ventures, RADA, BAS Ventures, Lucky Ventures.
Theo Do Ventures, số lượng các dự án chơi game kiếm tiền (play-to-earn) đang ngày càng vượt xa tốc độ tăng trưởng của người dùng. Tuy nhiên, trong tương lai, quỹ mạo hiểm đầu tư vào các startup ở giai đoạn đầu này cho biết họ muốn chú ý đến các dự án có tầm nhìn dài hạn và có sự khác biệt rõ ràng, trong khi tiếp cận thận trọng với các dự án ra đời để kiếm tiền nhanh.
“Chúng tôi hoài nghi về những mô hình kinh doanh không bền vững theo thời gian. Nhiều mô hình “chơi để kiếm tiền” dường như phụ thuộc vào dòng người chơi mới liên tục và đây là điều chúng tôi thấy khá rủi ro. Trong khi các xu hướng gần đây cho thấy lĩnh vực này là một cơ hội mới, chúng tôi ủng hộ mô hình “làm việc để kiếm tiền” cũ nhiều hơn,” Will Klippgen từ Cocoon Capital cho biết.
Trong khi đó, bà Lê Hàn Tuệ Lâm của Nextrans cho rằng xu hướng blockchain hoặc metaverse đang gây ra rắc rối cho nhiều công ty khởi nghiệp khi họ cố gắng tích hợp các sản phẩm của mình với blockchain trong khi lại bỏ qua việc phát triển sản phẩm cốt lõi.
“Không thể phủ nhận rằng metaverse có tiềm năng lớn, nhưng Nextrans sẽ không đầu tư vào những công ty chỉ chạy theo xu hướng và kiếm tiền trong ngắn hạn”, Tuệ Lâm nói.
Sự trỗi dậy của edtech, healthtech
Đại dịch đã tạo ra một nhu cầu đáng kể cho các công ty khởi nghiệp edtech và healthtech. Theo số liệu do DealStreetAsia tổng hợp, có tới 11 công ty khởi nghiệp edtech đã huy động được hơn 26 triệu USD trong năm nay tại Việt Nam. Có thể kể đến các startup như ELSA, Marathon, Educa, Clevai, Edmicro, Coderschool, Teky Holdings, Khôi Nguyên Education, Vui Học, MindX, eJOY.
Trong khi đó, các công ty khởi nghiệp healthtech trong nước đã gọi được 13,5 triệu USD (đã công bố) trong năm nay, trong khi số vốn huy động được tổng cộng trong năm 2019 và 2020 là khoảng 13 triệu USD, theo Báo cáo Đầu tư Đổi mới & Công nghệ Việt Nam 2020 của Do Ventures.
Một lĩnh vực khác đã có sự thúc đẩy đáng kể trong thời kỳ đại dịch là wealthtech với các công ty như Infina, Finhay và Tikop đã tích lũy vốn để mở rộng hoạt động.
Con đường phía trước cho các công ty khởi nghiệp
Theo bà Vy Lê từ Do Ventures, thích ứng với sự thay đổi do đại dịch gây ra là bước đầu tiên dẫn đến thành công cho các công ty khởi nghiệp. Nếu các startup Việt Nam không hành động nhanh chóng và chớp lấy cơ hội, các công ty nước ngoài sẽ gia nhập thị trường bất cứ lúc nào và giành lấy thị trường bằng nguồn lực của mình.
Vy Lê chia sẻ: “Điều quan trọng hơn bao giờ hết đối với các công ty khởi nghiệp bây giờ là tìm ra chiến lược để tạo ra những cách thức kinh doanh bền vững mới trong một môi trường không ổn định”.
Theo Klippgen của Cocoon Capital, thách thức là duy trì đủ công khai và minh bạch để tiếp tục thu hút các nhà đầu tư quốc tế. Khi giá trị đầu tư tăng lên, các nhà quản lý quỹ sẽ càng cần phải cảm thấy thoải mái với việc đầu tư.
Vì giai đoạn bùng nổ trong lĩnh vực dịch vụ kỹ thuật số vẫn đang diễn ra, nên cơ hội sẽ đến với các công ty khởi nghiệp trong các lĩnh vực như thương mại điện tử, dịch vụ tài chính, giáo dục và truyền thông trực tuyến.
Theo DealStreetAsia
đầu tư
khởi nghiệp
PE
quỹ
startup
VC
vốn